Oto 10 najpopularniejszych inteligentnych głośników w USA. Które miejsce zajmuje HomePod?
Według badań jakie zostały przeprowadzone w lipcu i sierpniu tego roku przez firmę Strategy Analytics, HomePod w USA uplasował się na?. No właśnie na który miejscu?
Niestety nie jest to pierwsze, ani nie drugie miejsce. HomePod, czyli inteligentny głośnik od Apple zajął dopiero 9 miejsce z wynikiem 4%.
Cała dziesiątka wygląda następując:
Amazon Echo ? 23%
Amazon Echo Dot ? 21%
Google Home ? 8%
Google Home Mini ? 7%
Amazon Echo Plus ? 5%
Amazon Echo Spot ? 4%
Amazon Echo Show ? 4%
Amazon Echo Dot Kids Edition ? 4%
Apple HomePod ? 4%
Google Home Max ? 2%
Jak widzicie dziewięć z dziesięciu pozycji w rankingu zajmują głośniki Amazon i Google.
Należy również zauważyć, że HomePod pojawił się w sprzedaży dopiero w lutym 2018 roku, podczas gdy inne produkty znajdujące się na liście sprzedawane są już od 2-3 lat.
Jakie głośniki wybrać? Rodzaje głośników i popularne modele
25.01.2022 | autor: Wojciech Kulik | Przeczytasz w 8 minut Zwiększ rozmiar tekstu
Wybór odpowiednich głośników może stanowić pewne wyzwanie. Jakie głośniki wybrać do domu? Jakie głośniki do komputera, a jakie do smartfona, czy kina domowego? Głośniki przewodowe czy bezprzewodowe? Przenośne czy stacjonarne? Czym różnią się głośniki i co wpływa na jakość dźwięku? W jakie głośniki warto zainwestować?
Spis treści:
Jakie są rodzaje głośników?
Głośniki dostępne na rynku można kategoryzować na wiele sposobów. Oto najpopularniejsze rodzaje głośników:
Głośniki do komputera i laptopa
Bardzo często wybierane modele, głównie ze względu na swoją wszechstronność, stosunkowo niewielkie rozmiary oraz atrakcyjną relację ceny do możliwości. Dobrze sprawdzą się jako głośniki do muzyki, czy oglądania filmów. Zestaw głośników komputerowych najczęściej obejmuje dwa głośniki oraz subwoofer.
Można do nich podłączyć m.in. komputer PC, laptop, czy smartfon. Szukając więc prostych głośników do domu, najprawdopodobniej wybierzemy jeden z tych modeli.
W większości przypadków są to głośniki przewodowe, co zapewnia stabilne połączenie i wysoką jakość dźwięku. Są oczywiście także modele obsługujące komunikację bezprzewodową Bluetooth.
Głośniki komputerowe >
Głośniki bezprzewodowe Bluetooth
Główną zaletą głośników bezprzewodowych jest brak kabli, co pozwala na uniknięcie bałaganu i plątaniny przewodów. Do łączności bezprzewodowej mogą wykorzystywać zarówno moduł Bluetooth, jak i sieć WiFi. Wśród głośników bezprzewodowych znajdziemy zarówno głośniki stacjonarne, które trzeba podłączyć do zasilania, jak i modele przenośne, które trzeba ładować, ale dają większą swobodę w korzystaniu z nich.
Głośniki bezprzewodowe Bluetooth >
Głośniki przenośne
Ich główną zaletą jest mobilność. Przenośne głośniki umożliwiają słuchanie muzyki w dowolnym miejscu. Kupując ten rodzaj głośników, koniecznie trzeba zwrócić uwagę na ich rozmiar i wagę (im lżejsze tym łatwiej zabierać je ze sobą), a także wytrzymałość (można znaleźć modele głośniki wodoodporne, z których korzystać można bez obaw np. na plaży, czy podczas plenerowej imprezy. Istotną kwestią jest również czas pracy na jednym ładowaniu.
Głośniki przenośne >
Typy zestawów audio
Oprócz przed chwilą wymienionych rodzajów głośników, można je również podzielić ze względu na liczbę elementów wchodzących w skład zestawu – od najprostszych głośników stereo po wielokanałowe zestawy audio 9.1.
Głośniki wolnostojące – zestawy 2.0
Mogą to być zarówno drobne głośniki komputerowe, jak i potężne kolumny do odtwarzania muzyki w najwyższej jakości. Zestaw 2.0 składa się z dwóch głośników, pozwalających na odtwarzanie dźwięku stereo.
Głośniki 2.0 >
Głośniki – zestawy 2.1
Zestaw 2.1. to wariant głośników 2.0, posiadający w zestawie dodatkowy głośnik, tzw. subwoofer, odpowiedzialny za generowanie wyraźnego i mocnego basu. Najczęściej wyposażony jest w pokrętła do regulacji poziomu basu, przez co łatwo dostosować głośniki do każdego rodzaju muzyki. Warto przy tym zauważyć, że głośniki 2.0 często również posiadają swoje własne, wbudowane subwoofery.
Głośniki 2.1 >
Głośniki surround – zestawy 5.1
Zestawy głośników polecane wszędzie tam, gdzie liczy się uzyskanie efektu dźwięku przestrzennego. Zestawy 5.1 zatem świetnie sprawdzą się jako głośniki do telewizora – znacznie poprawią wrażenia podczas oglądania filmów w wysokiej rozdzielczości.
Głośniki 5.1 >
Zestaw głośników 7.1
Bardzo popularny system wielokanałowy będący rozwinięciem standardu 5.1 o dwa głośniki tylne. W skład zestawu 7.1 wchodzi siedem głośników (lewy przedni, prawy przedni, lewy dookolny, prawy dookolny, lewy tylny, prawy tylny, centralny) oraz subwoofer.
Zestaw 9.1
Zdecydowanie mniej popularny system wielokanałowy. W porównaniu do rozwiązania o oznaczeniu 7.1, został wzbogacony o trzeci wymiar – przez dodanie dwóch głośników górnych-przednich. Niestety w chwili obecnej źródła dźwięku 9.1 są bardzo słabo dostępne.
Kino domowe
Możemy również znaleźć specjalne zestawy przygotowane z myślą o kinie domowym. Głośniki do kina domowego to najczęściej głośniki typu 5.1, 6.1 czy nawet 7.1, a więc zestawy mogące jeszcze lepiej odtwarzać dźwięk przestrzenny, co jest niezwykle istotne dla zapewnienia najlepszych doznań.
Zestawy kina domowego >
Głośniki typu soundbar
Najczęściej stosowane w połączeniu z telewizorami, soundbary to głośniki zamknięte w jednej, podłużnej obudowie. Zapewniają wyraźnie lepszą jakość dźwięku niż głośniki montowane zwykle w telewizorach, jednak nie są w stanie imitować dźwięku przestrzennego. Główną zaletą głośników soundbar jest ich kompaktowość – głośniki łatwo przenosić, a do tego mogą zajmować znacznie mniej miejsca niż tradycyjne kolumny. Ponadto dobrze wkomponują się do każdego salonu.
Soundbary >
Na co zwrócić uwagę przy wyborze głośników?
Głośniki charakteryzują się szeregiem parametrów i dodatków, wpływających bezpośrednio na jakość odtwarzanego dźwięku i komfort użytkowania urządzenia. Na co zwrócić uwagę przy wyborze głośników?
Rodzaj przewodów
Głośniki przewodowe oferują zwykle lepszą jakość dźwięku niż ich bezprzewodowe odpowiedniki, choć wiele zależy jeszcze od jakości samych przewodów. Istotną cechą przy wygodnym rozmieszczaniu głośników na biurku, lub obok telewizora, jest długość przewodów. Przewody mogą być zintegrowane na stałe z głośnikami, lub wpinane przez odpowiednie złącza. W tej drugiej opcji mamy możliwość zastosowania dłuższych przewodów, jeśli te dołączone przez producenta okazały się za krótkie.
Wygodnym rozwiązaniem mogą być głośniki bezprzewodowe. Połączeniem obydwu światów są domowe głośniki bluetooth – podłączane kablem do zasilania, jednak pozwalające na bezprzewodową łączność z innymi urządzeniami
Bezprzewodowy pilot
Do niektórych głośników dołączane są specjalne piloty umożliwiające zmianę poziomu głośności czy innych parametrów odtwarzania. Pilot poprawia komfort użytkowania – pozwala regulować głośniki bez wstawania z kanapy.
Skuteczność i moc RMS głośników
Wartości wyrażane odpowiednio w decybelach i watach. Im większe, tym głośniej będą mogły grać głośniki. Jeśli mamy odpowiednie warunki i chcemy od czasu do czasu posłuchać muzyki nieco głośniej, szukajmy głośników z większymi wartościami skuteczności i mocy RMS.
Pasmo przenoszenia
Wyrażane w hercach. Ludzkie ucho jest w stanie słyszeć dźwięki o częstotliwości od 20 do 20000 Hz i to te częstotliwości dominują w głośnikach. Można jednak spotkać modele o szerszym paśmie – choć dźwięków spoza wspomnianego pasma nie usłyszymy, możemy je „poczuć”, przez co możemy mieć wrażenie większej głębi.
Pokrętła na głośniku
Obecność pokrętła zmiany poziomu głośności jest raczej standardem w głośnikach. W niektórych modelach można jednak trafić na dodatkowe pokrętła, służące do regulacji poziomu natężenia konkretnych częstotliwości, przez co w wygodny sposób można dostosować głośniki do dowolnego rodzaju muzyki i dźwięku.
Wodoodporność
Ta cecha z pewnością nie każdemu się przyda, jednak warto wiedzieć, że takie głośniki również znajdziemy w ofercie. To najczęściej niewielkie głośniki przenośne, które można wszędzie zabrać ze sobą. Dosłownie wszędzie – także na plażę, czy basen. Takim głośnikom nie straszna woda w żadnej postaci, a muzyki słuchać można nawet znajdując się w środku deszczu.
Wejście optyczne
Spotykane najczęściej w zestawach 5.1 czy 7.1. Służy do przesyłania dźwięku za pośrednictwem światłowodu – dźwięk przesyłany w ten sposób ma najwyższą jakość.
Drewniana obudowa
Głośniki zamknięte w drewnianej obudowie przeważnie grają lepiej, niż głośniki w obudowie z tworzyw sztucznych. Różnice mogą być jednak słyszalne jedynie dla hobbystów.
Głośniki z obudowami przypominającymi drewniane zazwyczaj nie są wykonane z prawdziwego drewna, lecz z tworzywa o nazwie MDF. W przypadku głośników komputerowych MDF spisuje się jednak bardzo dobrze i oferuje lepsze brzmienie od obudów z plastiku. Dotyczy to głównie subwooferów w zestawach 2.1 lub 5.1, a w mniejszym stopniu głośników satelitarnych.
Czas pracy baterii
Cecha ważna w przypadku głośników przenośnych. Warto zwrócić uwagę na czas, jaki głośniki mogą pracować na jednym ładowaniu.
Wbudowany mikrofon
Kolejna cecha, która nie każdemu się przyda, choć dobrze wiedzieć o istnieniu modeli głośników wyposażonych w mikrofon do prowadzenia rozmów czy nagrywania.
Stylistyka
Najważniejsza w głośnikach jest niewątpliwie jakość dźwięku, nie zapominajmy też o ich stylistyce. Wybierzmy głośniki, które najlepiej wkomponują się do naszego pomieszczenia.
Jakie głośniki do smartfona lub tabletu?
Jeśli potrzebujemy głośników do smartfona lub tabletu, z pewnością ciekawą propozycją będą wszelkie głośniki bezprzewodowe. Mogą to być:
Głośniki mobilne do połączenia ze smartfonem mogą wykorzystać zarówno moduł Bluetooth jak i sieć WiFi.
Brak zbędnego okablowania korzystnie wpłynie na zachowanie porządku gdziekolwiek zechcemy korzystać z urządzenia. Dodatkowym atutem będzie obecność portu USB, umożliwiającego podłączenie do głośników zewnętrznego nośnika pamięci z ulubioną muzyką.
Jakie głośniki do gier i konsoli?
Jeśli potrzebne nam dobre głośniki do gier, wówczas mamy największe pole do manewru. Dobrze, jeśli głośniki do konsoli będą wyposażone w subwoofer, dzięki któremu wszelkie odgłosy wybuchów i strzałów będą mocniej akcentowane. Poza tym, nie mamy żadnych ograniczeń – możemy zdecydować się zarówno na proste 2.1, jak i 5.1, jeśli mamy wystarczająco duży pokój.
Głośniki dla gracza 2.1 sprawdzą się, gdy nasze stanowisko do gier ogranicza się do biurka czy stolika, natomiast zestaw 5.1 będzie lepszy, gdy zechcemy całe pomieszczenie zamienić w przyczółek gracza.
Zobacz głośniki dla gracza >
Jakie głośniki do telewizora?
Zależnie od budżetu i efektu jaki zechcemy uzyskać, możemy zdecydować się na popularne głośniki typu soundbar, który można położyć przed telewizorem. Choć głośniki soundbar nie są w stanie skutecznie zbudować iluzji przestrzenności, to i tak oferują znacznie lepszą jakość dźwięku niż głośniki spotykane w telewizorach.
Jeśli mamy nieco większy budżet i większy pokój, wówczas warto pomyśleć o dobrym zestawie 5.1, a nawet o zestawie kina domowego. Dla optymalnego efektu trzeba rozstawić je wokół słuchacza w odpowiedniej odległości, co wymaga przestronnego pomieszczenia. Trud dobrego rozstawienia głośników zostaje wynagrodzony poprzez zapewnienie pełnej przestrzenności dźwięku.
Dodatkowym atutem głośników do telewizora będzie obecność bezprzewodowego pilota, którym w wygodny sposób zmienisz najważniejsze parametry głośników bez wstawania z fotela w środku trwania filmu.
Zobacz głośniki do telewizora >
Jakie głośniki do laptopa lub komputera?
Głośniki do laptopa nie powinny zajmować wiele miejsca na biurku. Jeśli zależy nam na wygodzie, możemy zdecydować się na domowe głośniki bezprzewodowe, które uwolnią nas od nadmiaru kabli.
Jeśli lubimy mocne basy, warto rozważyć zakup nawet niedrogiego zestawu 2.1. Dodatkowy głośnik niskotonowy to w takim wypadku świetne rozwiązanie i znacznie poprawi wrażenia słuchowe.
Jeśli dysponujemy dużą ilością wolnego miejsca na stanowisku pracy komputera, możemy również zdecydować się na większe i mocniejsze głośniki 2.0, które znacznie lepiej sprawdzą się podczas słuchania muzyki.
Dodatkową zaletą będzie obecność pokrętła zmiany głośności, czy wyjście audio pozwalające na podłączenie słuchawek w dowolnym momencie.
Głośniki komputerowe >
Kiedy wybrać głośniki 2.0, kiedy 2.1, a kiedy 5.1?
Uniwersalną poradą może być fakt, że głośniki 2.1 często polecane są dla graczy, ponieważ dodatkowy subwoofer lepiej radzi sobie z odtwarzaniem dźwięków wybuchów, czy eksplozji. Głośniki 2.0 lepiej sprawdzą się podczas słuchania muzyki, natomiast zestaw 5.1 świetnie sprawdzi się podczas oglądania filmów na dużym telewizorze.
Warto przy tym zaznaczyć, że w tańszych głośnikach 2.1 bass generowany przez subwoofer nie będzie brzmiał zbyt dobrze – może sprawiać wrażenie stłumionego, jakby wydobywającego się spod wody.
Dla kogo głośniki 2.0?
Kompaktowe, biurkowe głośniki typu 2.0 nie wymagają wiele miejsca i ich podłączenie jest bardzo proste. Niektóre modele mogą być nawet zasilane przez złącze USB z komputera lub laptopa. Dlatego idealnie nadają się wszędzie tam, gdzie miejsce w którym będą stać jest kompaktowe i nie chcemy dodatkowej plątaniny kabli.
Głośniki 2.0 mogą mieć zarówno postać niewielkich głośników komputerowych, jak i potężnych kolumn o dużej mocy. Zestawy 2.0 o dużej mocy i dużych rozmiarach raczej nie nadają się już do postawienia na małym biurku. Bliżej im do zestawów HiFi, niż głośników komputerowych.
Dodatkowy subwoofer może robić różnicę w przypadku słabszych i mniejszych głośników, które nie są w stanie generować odpowiednio niskich częstotliwości. Większe głośniki 2.0 często mają wbudowany zarówno głośnik niskotonowy, jak i dodatkowe głośniki odpowiadające za wysokie częstotliwości.
Kiedy wybrać głośniki 2.1?
Zestawy głośników 2.1 wymagają dodatkowego miejsca na głośnik niskotonowy, który z reguły powinien stać na podłodze, pod biurkiem lub obok niego. W zależności od mocy zestawu, głośnik niskotonowy może mieć różne rozmiary, dlatego przez zakupem warto sprawdzić jego wymiary i przemyśleć jego rozstawienie.
Głośniki 5.1 – kiedy się sprawdzą?
Można się domyślić, głośniki 5.1 są w stanie najlepiej oddać naturę dźwięku przestrzennego. Większa ilość głośników pozwala dosłownie przenieść się w sam środek akcji oglądanego filmu. Jednak jeśli pokój jest mały, może być za mało miejsca dla sensownego rozmieszczenia głośników.
Popularne głośniki w Komputronik.pl
» Najlepszy bezprzewodowy głośnik Google Assistant ujawniony w ostatnich testach
Najlepszy bezprzewodowy głośnik Google Assistant ujawniony w ostatnich testach
Przetestowaliśmy dwa nowe inteligentne głośniki Google Assistant, pięć nowych przenośnych głośników bezprzewodowych i nie tylko – dowiedz się, które są najlepsze
Właśnie przetestowaliśmy w sumie dziewięć głośników bezprzewodowych i Bluetooth, a sześć najciekawszych jest szczegółowo opisanych tutaj. Nastąpiła prawdziwa mieszanka wzlotów i dołków, więc sprawdź nasze recenzje ekspertów, aby zobaczyć, które są Best Buys, aby uniknąć kosztownego błędu.
Do walki wkraczają dwa nowe głośniki z asystentem głosowym Asystenta Google, w tym pierwszy w historii inteligentny głośnik Panasonic oraz inteligentny głośnik G3 firmy Onkyo, specjalizującej się w dźwięku.
Sony ma również kilka nowych, dużych, przenośnych głośników bezprzewodowych, których celem jest zapewnienie przyjemności słuchania w ruchu. Wszystkie trzy mają imprezowe światła, które tańczą do dźwięku Twojej muzyki, a stukanie w głośniki w różnych miejscach wytworzy dźwięki perkusji, jakby były krowim dzwonkiem lub bębnem.
Zobacz pełną gamę głośników bezprzewodowych i Bluetooth, które przetestowaliśmy poniżej, aby dowiedzieć się, czy warto je kupić.
Inteligentny głośnik Panasonic SC-GA10, 230 £ £
Panasonic poszedł pod prąd, wprowadzając swój pierwszy inteligentny głośnik z Asystentem Google. W przeciwieństwie do cylindrycznych kształtów rywali, takich jak Apple HomePod, Amazon Echo (2. generacji) i Sonos One, Panasonic wybrał głośnik w kształcie wieży.
Obsługuje Wi-Fi i Bluetooth, z wbudowanym Chromecastem do obsługi wielu pomieszczeń i wejściem liniowym dla połączeń przewodowych. Możesz słuchać muzyki za pomocą wbudowanego Spotify (w ramach subskrypcji), a także radia przez BBC iPlayer Radio i TuneIn, a wszystko to za pomocą zestawu głośnomówiącego za pomocą samego głosu.
Ale czy ma imponującą jakość dźwięku? Dowiedz się, czy jest to jak dotąd nasz najlepiej oceniany inteligentny głośnik w naszej recenzji inteligentnych głośników Panasonic SC-GA10.
Inteligentny głośnik Onkyo VC-GX30 (G3), 199 £
Onkyo specjalizuje się w audio i kinie domowym, z długą historią sięgającą 1946 roku. Inteligentny głośnik G3 ma wbudowanego Asystenta Google, dzięki czemu możesz sterować muzyką tylko za pomocą głosu, a także Chromecasta, dzięki czemu możesz podłączyć głośnik do multi- konfiguracja pokoju z innymi głośnikami obsługującymi Chromecast.
Ma drewnianą obudowę z błyszczącym wykończeniem przypominającym głośniki hi-fi, a głośnik obsługuje szeroką gamę usług strumieniowych, w tym Google Play Music, Spotify, TuneIn Radio, Deezer, BBC iPlayer Radio, Saavn Music i Radioplayer.
Sony SRS-XB31, £150
Sony mówi, że głośnik Bluetooth Sony SRS-XB31 to „Twój własny przenośny festiwal muzyczny” z „pokazem świetlnym”, który porusza się w rytm Twojej muzyki. Wydaje nawet dźwięki perkusji, jeśli dotkniesz go w różnych miejscach (obie te funkcje można wyłączyć).
Obsługuje NFC (komunikację bliskiego zasięgu), dzięki czemu można go sparować z urządzeniami obsługującymi NFC, w tym z wieloma smartfonami, po prostu dotykając ich razem. Domyślnie głośnik jest ustawiony na Extra Bass, aby uzyskać wyraźniejszy bas, ale możesz ustawić go na standard, a dodatkowo jest ustawienie „dźwięku na żywo”, jeśli chcesz, aby brzmiał bardziej jak na koncercie.
report this ad
Głośnik jest wodoodporny i pyłoszczelny (stopień ochrony IP67), więc powinien wytrzymać zużycie podczas podróży, a nawet można go umyć. Obsługa wielu pomieszczeń umożliwia połączenie wielu głośników z oferty Sony w coś, co nazywa się „łańcuchem imprezowym”. Możesz podłączyć do 100, a światła na głośnikach zsynchronizują się w rytm.
Marshall Acton (wielopokojowy), £319
Marshall Action to niezwykły głośnik bezprzewodowy, przypominający bardziej wzmacniacz do gitary. Emanuje stylem retro. Obsługa multi-room oznacza, że może stanowić część szerszej konfiguracji multi-room z innymi głośnikami Marshalla, a obsługa Chromecasta oznacza, że możesz połączyć go z głośnikami obsługującymi Chromecast innych marek.
Obsługuje Wi-Fi, Bluetooth i NFC oraz ma wbudowany streaming muzyki Spotify (w ramach abonamentu). Radio internetowe jest również dostępne za pośrednictwem aplikacji Marshall na smartfonie lub tablecie.
Sprawdź, czy zapewnia to idealną scenę dźwiękową dla Twojego domu, w naszym eksperckim przeglądzie Marshall Acton (Multi-room).
Vifa Reykjavik, £179
Jeśli szukasz przenośnego głośnika bezprzewodowego klasy premium, Twoje opcje mogą być dość ograniczone. Skandynawska marka Vifa stara się wypełnić tę pustkę swoim głośnikiem Rekjavik.
Pasek do noszenia i wygodny rozmiar sprawiają, że świetnie nadaje się do noszenia w torbie, ale ma też trzy potężne przetworniki (dwa głośniki wysokotonowe i jeden głośnik niskotonowy), które mają zapewnić pełny dźwięk rzadko spotykany w mniejszych głośnikach.
Jest to najmniejsza z gamy głośników Vifa, z opcją wykończenia z wełny Kvadrat „Sandstone” lub anodowanego aluminium „Lavastone” i ma wejście liniowe 3,5 mm do połączenia przewodowego, a także opcję odtwarzania przez USB-C.
Kula Tibo 2
Tibo Sphere 2 może być idealnym wyborem, jeśli potrzebujesz przenośnego głośnika bezprzewodowego o dużym brzmieniu, który możesz przenosić z pokoju do pokoju, aby dopasować go do swoich potrzeb.
Posiada pasek do noszenia i wbudowany akumulator, dzięki czemu można go łatwo przenosić, nie martwiąc się o przewód zasilający.
Jeśli lubisz odpowiednie przyciski do wciskania, z przyjemnością usłyszysz, że głośnikiem można w pełni sterować z tych znajdujących się na samej obudowie. Obsługuje również radio internetowe, z pięcioma przyciskami stacji radiowych na obudowie głośnika.
Obsługa wielu pomieszczeń umożliwia jednoczesne podłączenie do 16 głośników Tibo, a dwa głośniki Tibo Sphere 2 można sparować, aby uzyskać dźwięk stereo. Możesz nawet wygodnie naładować smartfon za pomocą gniazda ładowania USB.
Zobacz, czy może to być dla Ciebie idealne rozwiązanie audio w naszej ostatecznej recenzji Tibo Sphere 2.
Przetestowano inne głośniki bezprzewodowe
Przetestowaliśmy również inne nowe głośniki bezprzewodowe Sony w tym samym zakresie oraz inny inteligentny głośnik Onkyo z asystentem głosowym Alexa, więc koniecznie sprawdź je również, aby sprawdzić, czy warto je mieć:
